Opracowanie zawiera analizę sytuacji finansowej Gminy Nowy Sącz w latach 2005-2017. Analiza przedstawia stan i strukturę zadłużenia Nowego Sącza oraz dochód na 1 mieszkańca. Źródła dochodów gminy, analizę wydatków gminy, graficzną reprezentację dochodów i zmian w dochodach gminy oraz wydatków i zmian w wydatkach gminy Nowy Sącz. Analiza sytuacji finansowej gminy zawiera komentarz dotyczący struktury dochodów i wydatków w poszczególnych działach oraz stanu zadłużenia gminy Nowy Sącz.

Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego

Gmina to jednostka samorządowa skupiająca osoby zamieszkujące na określonym terenie. Jest to podstawowa a zarazem najmniejsza JST. Gmina pełni rolę administracyjną i zrzesza w obrębie swojego terytorium wszystkich mieszkańców gminy. Miasta na prawach powiatu są szczególną kategorią miast, ponieważ pełnią one funkcję zarówno gminy jak i miasta. Powiaty grodzkie posiadają status miejski, pełnią funkcje gmin oraz realizują zadania powiatów samorządowych.

Dochody jednostek samorządu terytorialnego

Jednostka samorządu terytorialnego jaką jest gmina uzyskuje dochody własne w skład, których wchodzi: dotacje celowe, dotacje z budżetu państwa i subwencja ogólna. Innym źródłem dochodów gminy mogą być środki pochodzące z budżetu UE oraz środki określone w odrębnych przepisach.

Źródła dochodów własnych gminy

Wpływy z podatków: od nieruchomości, leśnego, transportu, rolnego, od osób fizycznych, czynności cywilnoprawnych, spadków i darowizn,

Wpływy z opłat: targowej, miejscowej, skarbowej, uzdrowiskowej, od posiadania psów, eksploatacyjnej, reklamowej

Do dochodów własnych gminy zaliczamy: spadki, darowizny i zapisy na rzecz gminy, dochody z kar pieniężnych, odsetki od należności na rzecz gminy, dotacje z innych budżetów JST, odsetki od rachunków finansowych należących do gminy.

Dochody majątkowe gminy

1. dotacje i środki przeznaczone na inwestycje;
2. dochody ze sprzedaży majątku;
3. dochody z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności.

Wydatki jednostki samorządu terytorialnego

Wydatki jednostek samorządu terytorialnego są kategorią finansów publicznych, które pozostają do dyspozycji gminy. Wydatki ze środków publicznych gminy służą realizacji zadań administracyjnych JST. Przeznaczone są do obsługi długu publicznego, finansowania pożyczek i zarządzania środkami gminy.

Wydatki jednostki samorządu terytorialnego mogą służyć jedynie realizacji zadań publicznych JST, wynikających z przepisów prawa. Do wydatków jednostek samorządu terytorialnego nie wlicza się środków przeznaczonych na spłatę zaciągniętych zobowiązań.

Do wydatków gminy zalicza się bieżące i majątkowe. W wydatkach bieżących są uwzględnione środki przeznaczone na inwestycje, zakup akcji, wniesienie udziałów do spółek prawa handlowego oraz dotacje celowe.

Dochody i zmiany w dochodach gminy Nowy Sącz

Graficzna reprezentacja dochodów Nowego Sącza przedstawia blisko trzykrotny wzrost dochodów gminy na przestrzeni ostatnich 12 lat. W 2005 roku dochody gminy Nowy Sącz wynosiły ogółem 248 058 408,00 zł. Natomiast w 2017 roku wynosiły ponad 500 milionów złotych.

Największy wzrost dochodów w okresie 2005-2017 był zauważalny w transporcie w 2015 roku. Największe wpływy do budżetu gminy miał również podatek od osób fizycznych i prawnych, które w 2016 roku wyniosły 158 349 296,92 zł. Na znaczący wzrost dochodów gminy miał również wpływ dziale Pomoc Społeczna, spowodowany wprowadzeniem rządowego programu 500 plus.

Dochody majątkowe gminy Nowy Sącz

Według sprawozdania budżetu gminy Nowy Sącz za 2011 rok wynika, że dochody majątkowe wyniosły 48 882 074,87 zł, a otrzymane dotacje na zadanie własne 11 909 454,88 zł. Największe wpływy dla budżetu Nowego Sącza pochodziły z działu 700 Gospodarka Mieszkaniowa 31 536 801,77 zł oraz za wydatki inwestycyjne w dziale 600 Transport i Łączność 14 339 574,86 zł.  Następnie dotacje celowe w dziale 400 Wytwarzanie i Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 500 000,00 zł, oraz dotacje celowe w dziale 900 Gospodarki Komunalnej 128 495,00 zł.

Natomiast według sprawozdania budżetu gminy Nowy Sącz za 2015 rok dochody z majątkowe gminy wyniosły 61 910 014,88 zł, a otrzymane dotacje celowe na zadania własne 16 140 841,43 zł. Największe wpływy dla budżetu gminy Nowy Sącz pochodziły z działu 600 Transport i Łączność 58 525 254,85 zł. Natomiast dochody majątkowe w dziale 700 Gospodarki Mieszkaniowej wyniosły 1 205 397,73 zł, a dotacje celowe w dziale 750 Administracja Publiczna 511 362,00 zł.

Według danych GUS dochody ogółem na 1 mieszkańca gminy Nowy Sącz wzrastały odpowiednio od 2 933,00 zł w 2005 roku, do 5 809,13 zł w 2016 roku. W latach 2010–2013 widoczne jest utrzymanie dochodów ogólnych na stabilnym poziomie ok. 4 400,00 zł na 1 mieszkańca gminy.

Dochody własne gminy Nowy Sącz kształtowały się odpowiednio od 1 176,00 zł na 1 mieszkańca gminy w 2005 roku do 2 580,46 zł w 2016 roku.

Wydatki i zmiany w wydatkach gminy Nowy Sącz

Wydatki gminy Nowy Sącz wzrosły z kwoty 258 849 721,00 zł w 2005 roku,do 508 139 467,00 zł w 2017 roku. Największe wydatki gminy Nowy Sącz według sprawozdania z 2015 roku są związane z działem 801 Oświata i Wychowanie 171 029 986,44 zł oraz działem 852 Pomoc Społeczna 71 589 208,17 zł. Dużą część wydatków gminy stanowią również wydatki działu 600 Transport i Łączność wynoszące 96 519 782,57 zł.

Według sprawozdania budżetu gminy Nowy Sącz za 2017 rok wśród wydatków bieżących najwięcej stanowią wydatki na wynagrodzenia 183 511 263,70 zł i pochodne od wynagrodzeń 34 490 890,39 oraz pozostałe wydatki 203 319 646,15 zł i dotacje 49 044 126,57 zł. W porównaniu do roku 2016 wydatki na wynagrodzenia wzrosły o 4 106 058,6 zł, pochodne od wynagrodzeń zmalały o 110 517,6 zł, a pozostałe wydatki i dotacje wzrosły odpowiednio o 21 959 945,8 zł i 5 181 871,38 zł.

Stosunek wydatków do dochodów w gminie Nowy Sącz kształtuje się na poziomie 99%. Najwyższy deficyt budżetowy w gminie Nowy Sącz wystąpił w 2010 roku wynosząc 19 997 520,60 zł, a nadwyżka w 2016 roku w kwocie 24 355 568,62 zł.

Stan i struktura zadłużenia gminy Nowy Sącz

W latach 2005-2013 gmina Nowy Sącz zaciągała zobowiązania finansowe w kwotach od ok. 20 000 000 do 40 000 000 zł. W latach 2005-2010 widać zauważalny wzrost zadłużenia do poziomu 93 009 748 zł. Zadłużenie miasta utrzymuje się w granicach 80-90 milionów złotych do roku 2016. W 2013 i 2014 roku miasto wyemitowało obligacje o wartości 41 800 000 zł i 26 000 000 zł.

Największe spłaty zadłużenia widoczne są w roku 2011 oraz 2013 w kwocie odpowiednio 46 209 784 zł i 46 303 340 zł. Spłaty zostały zapewnione z tytułu emisji obligacji. W latach 2014-2016 gmina Nowy Sącz nie zaciągała nowych zobowiązań. Natomiast w tym okresie widnieje najniższa wartość spłat kredytu w wysokości 3 240 012 zł w 2015 roku i 3 746 644 zł w 2016.

Stale utrzymujący się wzrost poziomu długu może stanowić zagrożenie szczególnie dla rozwoju gospodarczego i społecznego miasta. Korzystanie z obcych źródeł finansowania jest związane z ograniczeniami nakładanymi przez ustawy. Mają one za zadanie nie dopuścić do nadmiernego zadłużania i wzrostu długu publicznego oraz zapewnić ciągłość spłaty zobowiązań.